Το τέλος της Ιστορίας και η αμφισβήτηση της Πολιτικής

Τα ξημερώματα ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έφυγε από τη ζωή, πλήρης ημερών, σε ηλικία 99 ετών. Ήταν ο τελευταίος μιας μεγάλης γενιάς πολιτικών ανδρών αυτής της χώρας.
Άνθρωπος με οξύ νου, πάθος για τις ιδέες του, πάθος να καταστήσει τον κοινωνικό και πολιτικό φιλελευθερισμό κυρίαρχο ρεύμα στην κοινωνία και πρωτίστως στη συντηρητική παράταξη. Η ιστορία δείχνει ότι δεν πέτυχε τον στόχο του, καθώς αν τον είχε πετύχει, η χώρα δεν θα διερχόταν τώρα από το έβδομο έτος της πιο σκληρής και οριζοντίως πλήττουσας τους ανθρώπους της κρίσης από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Και αυτό είναι μεν προσωπική μου εκτίμηση, στηρίζεται δε, θεωρώ, σε πραγματικά και αναντίρρητα γεγονότα.

Σκοπός του παρόντος κειμένου δεν είναι να καταγράψει τη βιογραφία ούτε φυσικά να φιλοτεχνήσει την αγιογραφία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Ο ψηλός Κρητικός ήταν ένας πολιτικός που έζησε και πρωταγωνίστησε σε εποχές μεγάλων πολιτικών παθών, υποπίπτοντας ο ίδιος σε λάθη αλλά και μη καταφέρνοντας να κάνει πράξη το σύνολο των θετικών προγραμματικών εξαγγελιών του.

Στόχος μου είναι να προβώ σε ένα άλλου είδους σχόλιο, που αφορά την ηθική της πολιτικής και κυρίως τη συνάρτηση του μεγέθους των πολιτικών προσωπικοτήτων με την εκάστοτε εποχή στην οποία αυτές δραστηριοποιούνται. Ο Μητσοτάκης ακολούθησε τον Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο στο αιώνιο ταξίδι. Είχαν προηγηθεί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου σε ό,τι αφορά τους πρωταγωνιστές της μεταπολιτευτικής περιόδου. Διαφορετικές μεταξύ τους προσωπικότητες. Έχω άποψη για καθέναν ξεχωριστά και προφανώς κάθε Έλληνας πρέπει να έχει, ιδίως όσο πιο μεγάλος είναι ηλικιακά. Ένα κοινό χαρακτηριστικό τους θέλω να σημειώσω: Ήταν όλοι τους ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ. Δηλαδή, άνθρωποι που – ναι, στην εποχή του μπαλκονιού – έβρισκαν πάντα τον τρόπο και τα λόγια να βγουν στο μπαλκόνι και να πουν αυτό που σκέπτονταν, με λαϊκισμούς, με λάθη, με πολιτικά ατοπήματα, με όξυνση των λαϊκών παθών. Ναι, σε όλα. Αλλά πάντα μέσα στην πολιτική αρένα, μέσα στο γήπεδο και συχνά τριγύρω από αυτό. Αλλά πάντως όχι μέσω ομάδων 18χρονων και 20χρονων trolls σε υπόγεια κομματικών γραφείων, όχι μέσω τρίτων κηρύκων του τυφλού μίσους και σίγουρα όχι μέσω θιασωτών τρομοκρατικών επιθέσεων.

Με τον θάνατο του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη έκλεισε τυπικά ένας κύκλος που ουσιαστικά έχει κλείσει από το 2010, με την είσοδο της Ελλάδας στα προγράμματα δημοσιονομικής στήριξης. Ο κύκλος λεγόταν «Μεταπολίτευση». Πολύ ωραία με αυτό, κάποια στιγμή θα συνέβαινε και δεν ήταν φυσικά δυνατό οι ίδιες πολιτικές φυσιογνωμίες να εξακολουθούν να πρωταγωνιστούν για άλλα σαράντα χρόνια. Το ζήτημα είναι ότι ο μεγάλος κίνδυνος που ελλοχεύει είναι να σταματήσει να πρωταγωνιστεί η ίδια η Πολιτική. Η ίδια η τέχνη του πείθειν, η τέχνη που ο Λευτέρης Κουσούλης εύστοχα ορίζει διττά στο «Ελάχιστο λεξικό» του: Πρωτίστως και «πρωτογόνως», «πολιτική είναι ο θεσμικός έλεγχος της βίας» και συμπληρωματικά: «Πολιτική είναι η λειτουργία που διαρυθμίζει τη σύγκρουση με σκοπό τη συνύπαρξη»[1]. Αυτοί οι ορισμοί πλήττονται καίρια και κάθε μέρα κρίσης που περνά θρυμματίζονται μπροστά στον οχετολογικό λόγο της δήθεν «μετα-αλήθειας», των fake news και μιας συγκεκριμένης δήθεν ελευθεροστομίας που μοναδικό σκοπό της ύπαρξής της έχει τη δολοφονία χαρακτήρων, υποκαθιστώντας θεσμούς, δικαιοσύνη, πολιτικούς, πολιτική και τελικά τον ίδιο τον περί ου ο λόγος υπάρχουν και υπέρ του οποίου λειτουργούν όλα αυτά: τον «Λαό». Εντός εισαγωγικών, γιατί λαός ενιαίος και αδιαίρετος, δηλαδή κοπάδι πειθήνιων οργάνων, δεν πιστεύω ότι υπάρχει και δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Πιο σωστά, λοιπόν, η – προσωρινή θέλω να ελπίζω – ήττα της πολιτικής συνιστά πρωτίστως ήττα των πολιτών και όχι των πολιτικών. 

Και βέβαια σε κάθε τέτοια ήττα οι πρώτοι που χαίρονται είναι οι φασίστες. Ιδεολόγοι ηγήτορες ή ακαλλιέργητοι ακόλουθοι, λίγο με ενδιαφέρει. Αυτό που μετράει είναι η ύπαρξη και η αύξησή τους. Η αύξηση των ανθρώπων που εύχονται θανατικά και καρκίνους. Η αύξηση ανθρώπων που προτιμούν να τραμπουκήσουν, να βρίσουν, να ρημάξουν, να κάψουν τρόλεϊ, να σπάσουν στο ξύλο μετανάστες, να χτυπήσουν δολοφονικά βουλευτές, να εισβάλουν ετσιθελικά στη βουλή και να βρίσουν πολιτικούς στα γήπεδα ενώ προσποιούνται τους δήθεν "ακομμάτιστους". Ο φασισμός, ο ολοκληρωτισμός, κόκκινος, μαύρος ή πορτοκαλί, έχει πάντα το ίδιο πρόσωπο: Αυτό της απρόκλητης βίας, της μηδενικής ανεκτικότητας στη διαφορετικότητα και του λαϊκισμού που ξυπνά τα αίσχιστα ανθρώπινα ήθη.

Ζήσαμε το τέλος ενός τμήματος της Ιστορίας. Με την ευχή να είναι ελαφρύ το χώμα που θα σκεπάσει τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, εύχομαι να μη ζήσουμε/ζούμε και το οριστικό τέλος της Πολιτικής.

*Το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στο blog μου ixnilatisistorias.blogspot.gr, στις 29-05-2017.

---

[1] Κουσούλης Λ., Ελάχιστο λεξικό & 16 αφορισμοί, Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις, Αθήνα 2017, σελ. 24.