Brexit και Ευρώπη: Τοπίο στην ομίχλη

Τα διεθνή της ημέρας ξεκινούν για άλλη μία φορά με το Brexit. Η συχνότητα με την οποία η συγκεκριμένη λέξη εμφανίζεται στα ειδησεογραφικά δίκτυα ανά τον κόσμο συναγωνίζεται μόνο την αντίστοιχη συχνότητα με την οποία εμφανίζονταν οι όροι “Greece” και “Grexit” κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015. 

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές η φάση στην οποία βρίσκεται η διελκυστίνδα ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια των Βρετανών να ζητήσουν μία ακόμη παράταση των συζητήσεων για τη διαδικασία αποχώρησής τους από τον υπερεθνικό οργανισμό. Η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι σκοπεύει, κατά τη διάρκεια της προσεχούς (10/4) συνόδου κορυφής να αιτηθεί τη σχετική παράταση μέχρι τις 30 Ιουνίου. Το τι θα πράξουν οι ομόλογοί της είναι επισήμως άγνωστο. Ωστόσο, φημολογείται έντονα ότι τα υπόλοιπα 27 κράτη μέλη προσανατολίζονται σε μία παράταση μεγαλύτερη από αυτή που ζητά η Βρετανίδα πολιτικός, με πολλούς να θέτουν ως απώτατο και οριστικό όριο τον ένα χρόνο από σήμερα. Υποστηρίζουν ότι ένα ακόμη έτος διαπραγματεύσεων ίσως να δώσει στους Βρετανούς την ευκαιρία είτε, με σχετικά ομαλό τρόπο, να αλλάξουν την απόφαση που πήραν το 2016 και μέσω νέου δημοψηφίσματος (υπέρ του οποίου ήδη έχουν συγκεντρωθεί μερικά εκατομμύρια βρετανικές υπογραφές) να πουν «ναι» στην ΕΕ είτε να καταλήξουν στην υιοθέτηση μίας κοινά αποδεκτής συμφωνίας εξόδου. Να αποφευχθεί, δηλαδή, με τον τρόπο αυτό ένα άτακτο Brexit, με παντελώς απρόβλεπτες συνέπειες για όλους.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, αυτό που έχει συμβεί μέχρι σήμερα είναι μία διαρκής συντήρηση της τέλειας τραγωδίας. Ένα τοπίο στην ομίχλη, η έξοδος από το οποίο είναι αδιόρατη. Η Μέι - άλλοτε εντελώς άνευρη υποστηρίκτρια της παραμονής της χώρας στην Ένωση - σήμερα έχει μετατραπεί σε φανατική υπερασπίστρια μίας πραγματικά κακής συμφωνίας αποχώρησης, την οποία η ίδια συνήψε και η οποία απερρίφθη «μετά πολλών επαίνων» από τα δύο κοινοβουλευτικά σώματα του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Βρετανίδα πρωθυπουργός πήγε στις Βρυξέλλες με τον αέρα της εκπροσώπου μιας αλλοτινής αυτοκρατορίας για να διεκδικήσει, ή μάλλον να επιβάλλει, θέσεις και επιθυμίες, που ήταν φανερό ότι θα έβρισκαν σε «τοίχο».

Η a la carte συνεργασία δεν ήταν και δεν θα μπορούσε να είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης της συζήτησης. Οι Βρετανοί ζήτησαν στενή εμπορική συνεργασία, με σκοπό να διατηρήσουν τους ευνοϊκούς για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους όρους συμμετοχής στην Ενιαία Αγορά της ΕΕ. Ταυτόχρονα, όμως, εμφανίστηκαν άτεγκτοι στο ζήτημα των Ευρωπαίων μεταναστών στο Ηνωμένο Βασίλειο, την πόρτα στους οποίους επιθυμούν να κλείσουν, καθώς θεωρούν ότι οι τελευταίοι εκμεταλλεύονται τις παροχές του βρετανικού κοινωνικού κράτους. Η συγκεκριμένη ανάγνωση των πραγμάτων λησμονεί βέβαια την οικονομική, ακαδημαϊκή και εν γένει κοινωνική συνεισφορά των ανθρώπων αυτών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τέλος, μια σταθερή αμυντική συνεργασία ήταν και παραμένει ίσως ένα από τα λίγα σημεία στα οποία δεν διαφαίνονται μεγάλες διαφωνίες ανάμεσα στις δύο πλευρές. Αποτελεί όμως ένα σημείο που δεν κατέχει τη δεδομένη στιγμή πρωταγωνιστική θέση στη συζήτηση – μολονότι φλέγον – καθώς τα προαναφερθέντα θεωρούνται – και είναι – περισσότερο κρίσιμα για το μέλον της σχέσης ΗΒ-ΕΕ.

Η υπόθεση “Brexit” έχει ακόμη πολλά επεισόδια μέχρι να δούμε το τέλος της. Διακινδυνεύοντας μία φαινομενικά αισιόδοξη πρόβλεψη, μπορούμε να σημειώσουμε ότι ακόμα και ύστερα από άπειρες παλινωδίες, εσωτερικούς «εμφυλίους» και κωμικοτραγικά περιστατικά, η κατάληξη δεν θα είναι αρνητική. Αυτό μεταφράζεται σε δύο σενάρια. Είτε ένα «καλό» Brexit με συμφωνία είτε (αυτό που συγκεντρώνει λιγότερες πιθανότητες) ένα μη Brexit, με αλλαγή της απόφασης αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Βλέποντας τη μεγάλη ευρωπαϊκή εικόνα στον μακρύ χρόνο, μία δεύτερη πρόβλεψη – άμεσα συναρτώμενη με την πρώτη – μπορεί επίσης να γίνει. Η νέα τροπή της σχέσης ΗΒ-ΕΕ – όποια και να είναι – δεν είναι το μεγάλο πρόβλημα του ευρωατλαντικού και εν γένει του δυτικού κόσμου στον οποίο ζούμε. Τόσο η Ενωμένη Ευρώπη όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο, πολυτραυματισμένοι γίγαντες μιας άλλης εποχής, θα συνεχίσουν να αποτελούν βασικούς παράγοντες σταθερότητας του διεθνούς συστήματος, μέσα σε ένα κλίμα αστάθειας και ενίσχυσης της πολυπολικότητάς του. Μέσα σε έναν κόσμο που πλέον βλέπει νέους παίκτες – κραταιές οικονομίες σε ανελεύθερα, όμως, κράτη – να θέτουν νέους όρους στο παιχνίδι της παγκόσμιας κατανομής πλούτου, ισχύος και επιρροής. Ένα άλλης τάξεως ζήτημα που απαιτεί ξεχωριστή ανάλυση.

Μιας όμως και μιλήσαμε για Brexit, σε αυτή τη νέα προσπάθεια του αναγεννημένου thepost.news.gr, μία φράση σίγουρα αρμόζει: Stay tuned!

*Πρώτη δημοσίευση: Thepost.news, 9-4-2019